Marieke Verbeek (54) werkt als oncologie- en oedeemfysiotherapeut bij het Centrum voor Beweging en Therapie in Eindhoven. Ze is een bevlogen behandelaar met een passie voor haar vak. Als afgestudeerd oncologiefysiotherapeut is zij tevens aangesloten bij FyNeOn en Onconet. Marieke vertelt wat zij kan betekenen voor de patiënt en waarom het kiezen van een fysiotherapeut met specialisatie oncologie zo belangrijk is.
Marieke heeft haar opleiding tot fysiotherapeut in 1988 afgerond en is vrijwel direct aan de slag gegaan bij het CBT. Ze heeft in de loop van de tijd gekozen om oedeemfysiotherapie te gaan studeren. In 2007 heeft ze haar opleiding hiertoe afgerond. In het specialisme oedeemfysiotherapie kom je in 90% van de gevallen patiënten tegen met kanker. Ze wilde zelf haar kennis verdiepen op het gebied van oncologie en heeft daartoe de post-bachelor opleiding Oncologiefysiotherapie afgerond in 2011.
Marieke: “Het valt me op dat steeds meer patiënten de weg naar de praktijk weten te vinden. Niet alleen vrouwen met borst- of gynaecologische kanker, maar zeker ook mannelijke en vrouwelijke patiënten met gastro-intestinale kankersoorten of Hodgkin vinden hun weg naar de praktijk. Van tieners tot hoogbejaarden. In alle fasen van de ziekte.”
Na het overleven weer te gaan leven
Marieke legt uit waarom voor haar dit vak zo mooi is. Ze ziet hoe patiënten met kanker gedwongen worden tijdens behandelingen te overleven en hoe ze hierna weer geacht worden een normaal leven te gaan leiden. Dit is waar het om gaat; mensen begeleiden om na het overleven weer te gaan leven. “Het gaat in ons vak wel ergens om!”
Een tijd lang kwamen er alleen patiënten ná de behandeling. Als het ware losgelaten door het ziekenhuis, in een vrije val. Deze mensen hadden heel erg de behoefte om weer hun leven op te pakken, maar hoe? De oncologiefysiotherapeut kan hierbij heel concreet helpen. Vertrouwen in het eigen lichaam teruggeven, de overgang begeleiden van ‘ziek’ naar ‘niet meer ziek’. De rol van de patiënt in het gezin, de rol in de maatschappij en als vrienden weer oppakken. Als de patiënt weer zichtbaar wordt voor zijn omgeving wordt hij ineens niet meer als ‘ziek’ gezien. Iedereen lijkt dat snel te vergeten, hij moet er ineens weer staan! Terwijl bijvoorbeeld de spannende controles wel doorgaan en de nasleep van het traject nog niet klaar is. De oncologiefysiotherapeut begeleidt en coacht de patiënt om fysiek en mentaal weer mee te kunnen. Marieke werkt daarbij nauw samen met alle betrokken zorgverleners, zoals diëtist, psycholoog, artsen en iedere zorgverlener die nodig is om de patiënt weer ‘in het leven’ te zetten.
Tijdens de behandeling
Marieke: “Wij maken vaak mee, soms al tijdens de behandeling van de kanker, dat er te weinig aandacht is voor alle bijwerkingen van die behandeling. Dit terwijl uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat trainen onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut tijdens bijvoorbeeld de chemo de kwaliteit van leven verbetert en ervoor zorgt dat de patiënt de behandeling beter en volledig kan doorstaan.
In ons vak is het zó belangrijk precies te weten wat de behandelingen inhouden en welke nadelige bijwerkingen de patiënt kan verwachten. Zo kan schade aan spier- en peesweefsel ontstaan en als dat niet op de juiste wijze wordt behandeld kan dit alleen maar leiden tot meer schade. Soms hebben patiënten last van gewichtstoename, gewichtsverlies of juist toename aan gewicht maar afname aan spiermassa. Dit is erg belangrijk om met ons te bespreken. Om fit te blijven is ook het eten van goede voeding belangrijk. In nauwe samenwerking met een diëtist kunnen we dan een passend voedingsadvies geven.
Gelukkig zijn veel kankersoorten tegenwoordig te genezen, maar dit neemt niet weg dat de hulpvraag aan de oncologiefysiotherapeut tijdens en direct na de behandeling van de patiënt blijft toenemen. Patiënten gaan soms pas 3 tot 6 maanden later weer op controle bij de arts, maar wij behandelen hen in die periode (nog) steeds om weer op krachten te komen en te blijven.“
Ook in terminale fase
De hulp van de oncologiefysiotherapeut aan de patiënt beperkt zich niet tot de curatieve en/of palliatieve fase van de ziekte. Marieke behandelt ook terminale patiënten. Haar betrokkenheid ervaart niet alleen de patiënt zelf heel vaak als steun, maar ook de nabestaanden. Een lange relatie met een patiënt die gaat sterven, treft natuurlijk ook de oncologiefysiotherapeut zwaar. Maar zoals Marieke zegt: “Ook het begeleiden tijdens deze laatste fase en proberen om de kwaliteit van sterven te bewaken is enorm waardevol.”
Samenwerking met Olijf
Marieke geeft aan dat het erg belangrijk is dat oncologische patiënten bij een (voorkeur afgestudeerde) oncologiefysiotherapeut terecht komen en niet bij een algemeen fysiotherapeut.
Marieke: “Helaas worden nog heel veel patiënten met klachten als vermoeidheid, pijn, neuropathie, onzekerheid, over- of ondergewicht niet doorverwezen naar een oncologiefysiotherapeut. Een betere samenwerking tussen de 1e en 2e lijn voor alle oncologische patiënten zou mooi zijn.
We werken veel samen met Olijf. Olijf kan ons persoonlijk helpen bij specifieke vragen die we hebben in verband met behandelingen en/of bijwerkingen hiervan. We zijn uitgebreid geschoold hierin en blijven ons nascholen, maar soms gaan ontwikkelingen zo snel of zijn behandelingen zo specialistisch dat (stukjes van) kennis ons ontbreekt.
Daarnaast geef ik elke patiënt met gynaecologische kanker een folder van Olijf mee en adviseer ze een keer op de website te kijken. Lotgenotencontact is voor een aantal mensen van groot belang! Net als het werk van Olijf om de zorg voor vrouwen met gynaecologische kanker, in al zijn facetten, te verbeteren.”
Het verhaal van Marieke komt deels uit het Olijfschrift 3 van 2017.