Secundaire debulking bij vrouwen met een eerste recidief eierstokkanker

Vrouwen met eierstokkanker krijgen tijdens de eerste behandeling meestal een eerste operatie en chemotherapie. Bij 4 op de 5 vrouwen komt de eierstokkanker binnen 2 jaar terug. De standaard behandeling is dan chemotherapie. Voor een deel van deze vrouwen kan een tweede operatie helpen om langer te leven. Nieuw onderzoek laat zien dat deze operatie zinvol kan zijn voor vrouwen die zorgvuldig worden geselecteerd.

Wat houdt een tweede operatie bij terugkeer van eierstokkanker in?
Een tweede operatie is een behandeling waarbij artsen proberen om zoveel mogelijk tumorweefsel weg te halen. Na de operatie volgt opnieuw chemotherapie. De DESKTOP-III en SOC-1 studies zijn twee grote internationale onderzoeken^1,2. In deze studies werden vrouwen bij wie de eierstokkanker was teruggekomen vergeleken. De ene groep kreeg een tweede operatie en chemotherapie. De andere groep kreeg alleen chemotherapie. De vrouwen die een tweede operatie en chemotherapie kregen, leefden gemiddeld langer dan de vrouwen die alleen chemotherapie kregen. Vrouwen bij wie al het tumorweefsel kon worden weggehaald tijdens de tweede operatie leefden gemiddeld het langst. Deze onderzoeken laten zien hoe belangrijk het is om goed te bepalen wie geschikt is voor een tweede operatie.

Wanneer is een tweede operatie bij terugkeer van eierstokkanker zinvol?
Niet iedere vrouw komt in aanmerking voor een tweede operatie. Artsen maken een zorgvuldige afweging op basis van verschillende kenmerken. Zo moet er minimaal 6 maanden zitten tussen de laatste chemotherapie van de eerste behandeling en het moment dat de eierstokkanker is teruggekomen. Daarnaast moet de conditie van de vrouw goed genoeg zijn voor een operatie. Er mag geen vocht in de buik aanwezig zijn, en bij de eerste operatie moet al het tumorweefsel zijn weggehaald. Als aan deze voorwaarden is voldaan, spreken artsen van een positieve AGO-score³. Naast deze AGO-score wordt er ook gekeken naar beeldvorming, zoals CT- en MRI-scans, om in te schatten of ook tijdens de tweede operatie opnieuw al het tumorweefsel weggehaald kan worden.

Wat zijn de risico’s van een tweede operatie bij terugkeer van eierstokkanker?
Een operatie brengt altijd risico’s met zich mee. Er kunnen complicaties ontstaan tijdens of na de operatie. Ook kan het herstel langer duren. Toch laten de DESKTOP-III en SOC-1 studies zien dat vrouwen na een tweede operatie en chemotherapie een vergelijkbare kwaliteit van leven ervaren als vrouwen die alleen chemotherapie kregen. Het is dus belangrijk dat arts en patiënt samen goed afwegen of de voordelen opwegen tegen de risico’s.

Onderzoek in Nederland naar een tweede operatie bij terugkeer van eierstokkanker.
In Nederland loopt sinds 2024 de DUTCH PROSPECT-studie in 13 grote ziekenhuizen. In dit onderzoek wordt gekeken hoe vaak een tweede operatie wordt uitgevoerd en bij welke patiënten. Daarnaast wordt gekeken wat de kwaliteit van leven is van deze vrouwen, en naar de overleving van de vrouwen. De uitkomsten van dit onderzoek helpen artsen om in de toekomst beter te bepalen welke vrouwen het meest baat hebben bij deze behandeling.

Meer weten?
Vraag je arts of een tweede operatie in jouw situatie mogelijk en zinvol is. Iedere vrouw is anders, dus een persoonlijke aanpak blijft het belangrijkst.

Drs. R.E.W.M. van de Vorst, arts-onderzoeker gynaecologische oncologie, UMC Utrecht

Mede namens:

Dr. C.G. Gerestein, gynaecologisch oncoloog, UMC Utrecht

Dr. E.H. Gort, internist-oncoloog, UMC Utrecht

Prof. Dr. P.O. Witteveen, internist-oncoloog, UMC Utrecht

Prof. Dr. R.P. Zweemer, gynaecologisch oncoloog, UMC Utrecht

Literatuur

1. Harter, P., Sehouli, J., Reuss, A., Hasenburg, A., Scambia, G., Cibula, D., ... & Du Bois, A. (2011). Prospective validation study of a predictive score for operability of recurrent ovarian cancer: the Multicenter Intergroup Study DESKTOP II. A project of the AGO Kommission OVAR, AGO Study Group, NOGGO, AGO-Austria, and MITO. International Journal of Gynecological Cancer, 21(2), 289-295.
2. Zang, R., Zhu, J., Liu, J., Jiang, R., Cheng, X., Chen, Y., ... & Zhang, P. (2024). Secondary cytoreduction followed by chemotherapy versus chemotherapy alone in platinum-sensitive relapsed ovarian cancer (SOC-1): A final overall survival analysis of a multicenter, open-label, randomized, phase 3 trial.
3. Harter, P., Bois, A. D., Hahmann, M., Hasenburg, A., Burges, A., Loibl, S., ... & Sehouli, J. (2006). Surgery in recurrent ovarian cancer: the Arbeitsgemeinschaft Gynaekologische Onkologie (AGO) DESKTOP OVAR trial. Annals of surgical oncology, 13, 1702-1710.