Deze sessie werd gegeven door Nel Kleverlaan, ontwikkelingspsycholoog
Wat kan dit Noord-Hollandse blonde mens in hemelsnaam betekenen voor al deze lotgenoten. Dat is de eerlijke vraag die Nel Kleverlaan aan zichzelf stelde toen zij in haar beginjaren als ontwikkelingspsycholoog oog in oog stond met lotgenoten. Dertig jaar zijn inmiddels verstreken en de geschiedenis herhaalt zichzelf. Nel staat weer in het Zeisterbos, de herfst heeft weer vroegtijdig ingezet en zij gaat zichzelf weer wagen aan de bespreking van een beladen onderwerp. Een ding is echter veranderd: haar rugzakje met waardevolle ervaringen is aanzienlijk voller geworden.
Stichting Kankerspoken
Nel Kleverlaan is een ware vakvrouw als het gaat om ontwikkelingspsychologie: een studie die zich richt op de invloeden van bepaalde ingrijpende gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld kanker van een naaste, op de ontwikkeling van een kind of (jong)volwassene. Mede vanuit deze achtergrond kwam zij met het initiatief om een stichting – Stichting verdriet door je hoofd ofwel Stichting Kankerspoken – op te richten. De mascotte van de stichting genaamd Jess slaat de spoken al lachend met stoere bokshandschoenen weg. Een passend symbool voor het doel van de stichting: kinderen, (jong)volwassenen en partners ondersteunen bij het wegjagen van de ‘spoken’ die kanker van een naaste logischerwijs teweeg brengt.
Net als in haar beginjaren begint Nel de interactieve workshop door te vragen wat de deelnemers van haar verwachten en met welke intentie zij de zaal zijn binnengestapt. Al snel wordt duidelijk dat de groep bestaat uit (groot)ouders van van verschillende (klein)kinderen waarbij de leeftijdsspanne varieert tussen ‘kleintjes’, pubers alsook twintigers. Nel benadrukt dat iedere leeftijdscategorie op een eigen manier invulling geeft aan de situatie waardoor iedere groep ook andere handvaten heeft.
Leeftijdscategorieën
‘Kleintjes vragen bijvoorbeeld tijdens het afrekenen in de supermarkt tussen neus en lippen of mama dood gaat. Vervolgens hoor je ze er drie dagen niet meer over.’ Zo’n situaties zijn lastige aangelegenheden voor ouders die niet in het hoofd van het kind kunnen kijken en daarnaast uiteraard ook nog geen volwassen gesprek kunnen voeren. Dat het lastig kan zijn om de emoties van jonge kinderen te pijlen blijkt ook uit ervaringen van de zaal. Een van de lotgenoten is meermaals kaal geweest waarna de kinderen haar in deze periodes desalniettemin steevast mét haar bleven tekenen. De precieze beweegreden voor deze manier van tekenen blijft frustrerend giswerk.
Bij de oudere categorieën schuilt het gevaar zich volgens Nel in de ontwikkeling. Het is simpelweg tegen de natuur in om als jong(volwassen) persoon in intensieve mate reeds zorg te moeten dragen voor een naaste. Hierdoor kan de eigen persoonlijke ontwikkeling, de zoektocht naar een eigen identiteit, stil komen te liggen. Het is een bekend fenomeen dat deze ontwikkeling als het ware wordt uitgesteld.
De dia’s van de presentatie kenmerken zich door symbolische afbeeldingen ter ondersteuning van de tekst. Kinderen worden bijvoorbeeld afgebeeld met te grote rugzakjes. ‘Het bekende beeld van de wankelende brugpieper met een te grote Kipling tas op de rug. Een kind waarvan de ouder kanker heeft, haalt deze rugzak echter na school niet van zijn rug af.’
Handvaten
Nel vervolgt de workshop met enkele handvaten waarmee bovenstaande situaties aangepast kunnen worden. Een voorbeeld van een handvat bij jongere kinderen is het apart nemen van hen. De situatie rondom kanker vergt veel energie van ouders waardoor kinderen het fijn vinden om soms even apart op pad te gaan met de ouders. Op deze manier is de volledige aandacht even op een kind.
Het geheim bij iets oudere kinderen of (jong)volwassen schuilt volgens Nel in een goed gesprek. ‘Goede communicatie over kankerspoken is echter in theorie makkelijker dan het in de praktijk daadwerkelijk is. Een mens vindt het van nature immers moeilijk om emoties te tonen aan een persoon die dicht bij zich staat omdat deze emoties vaak direct worden overgenomen door de ander. Het verdriet van de een leidt linea recta tot verdriet bij de ander. Toch is het belangrijk om open kaart te spelen over de gevoelens die bij beide partijen spelen’.
De keuze om weinig tekst op de dia’s te plaatsen maar de workshop samen met de zaal vorm te geven, was een schot in de roos. Hierdoor was de middag omringd met talrijke prachtige metaforen, een traan en een lach. De boodschap is kraakhelder: realiseer de impact van kanker op het gezin.
Geschreven door: Liza Peters