Deze sessie werd gegeven door Michelle van Iersel, overgangscoach en coach bij Coach Connect bij Kanker. Tevens is zij oefentherapeut-Mensendieck en specialist vrouwengezondheid.
Haar missie is rust en vertrouwen brengen in het lichaam in het dagelijks leven van vrouwen die door de behandeling van kanker met de overgang te maken krijgen. Ze vindt het belangrijk dat vrouwen al vroeg beseffen wat de kracht van hormonen is en, als je ze mist, welke klachten je kunt ervaren.
Tip 1: (H)erken de overgang
Vrouwen zijn uniek met een prachtig hormonaal systeem. Maar als dat systeem wordt onderdrukt door een kankerbehandeling, waar krijg je dan mee te maken?
Je lichaam maakt de hormonen progesteron en oestrogenen aan in de eierstokken, de bijnieren, en in het vetweefsel. De hypofyse (een klein orgaan in de hersenen) is betrokken bij de aanmaak van progesteron en oestrogeen. Vanuit de hypofyse wordt een signaal afgegeven aan de eierstokken om eicellen te rijpen en oestrogeen te produceren. Als het eitje rijpt en springt, komt er progesteron vrij. Als de eierstokken door een kankerbehandeling worden aangedaan, blijft de hypofyse nog wel signalen sturen naar de eierstokken. Maar omdat er geen reactie komt, blijft de hypofyse actief en ontstaat er een soort kortsluiting. In de hypofyse zit het warmteregulatiesysteem wat gaat reageren door warmte af te geven. Zo ontstaan bijvoorbeeld opvliegers. Progesteron en oestrogeen zijn hormonen die betrokken zijn bij andere systemen in je lichaam. Denk aan de voortplanting maar ook je huid en slijmvliezen, hart- en bloedvaten, gewrichten en botten, je hersenen en gevoelsleven, de stofwisseling, immuunsysteem en de slaapkwaliteit. Als de aanmaak van deze hormonen wordt verstoord, kun je te maken krijgen met klachten als pijnlijke gewrichten, nachtzweten, droge slijmvliezen, stemmingswisselingen en hartkloppingen.
Bij verwijdering van je eierstokken raak je in één keer in de postmenopauze (overgang) en kun je soms al op heel jonge leeftijd klachten krijgen. Waar een natuurlijke overgang geleidelijk komt en er geleidelijk weer evenwicht ontstaat, ervaren vrouwen met een kankerbehandeling dit evenwicht niet. Zij ervaren meer hinder in het dagelijkse leven. Belangrijk is dat je de signalen (h)erkent en dat je, waar kan, hulp inschakelt van een coach of arts.
Tip 2: Meten is weten
De kans op een chronische ziekte wordt groter als je in de postmenopauze bent geraakt doordat het oestrogeenniveau afneemt. Oestrogeen heeft een beschermende functie op je hart- en bloedvaten. Als dit wegvalt, is er een grotere kans op arteriosclerose (aderverkalking) of een hoge bloeddruk. Daarom is het belangrijk dit te laten meten. Advies is om één keer per jaar een health-check te doen. Daarbij wordt de bloeddruk gemeten, het vitamine D gehalte, tailleomvang, gewicht, bloedsuikerspiegel en cholesterol. Meestal wordt de health-check vergoed vanuit de basisverzekering. Eveneens belangrijk is fit en gezond te blijven. Blijf in beweging!
Tip 3: Aanpassen leefstijl
Het is mogelijk dat vrouwen vóór de behandeling van kanker meer en anders kunnen eten dan daarna. Het vraagt om inzicht om te bepalen “wat is goed voor mij?”. Denk aan voldoende ontspanning: stress verergert de klachten waardoor je meer last kunt krijgen van opvliegers of stemmingswisselingen. Denk bij ontspanning aan knuffelen of vrijen, dit zorgt voor geluksstofjes in de bloedbaan. Of bekijk afbeeldingen van familieleden of een geliefd huisdier. Mediteer of maak een wandeling in de lunchpauze. Kijk of het lukt om ontspanning te integreren in de dagelijkse leefstijl. Ontspan even na elke 45 minuten inspanning.
Wat betreft slapen: tijdens de slaap vinden allerlei herstelprocessen plaats. Organen zijn vooral ’s nachts actief. Bijvoorbeeld in de lever, waar alle gifstoffen worden verwerkt en afgescheiden. De verhoogde activiteit van organen zorgt ervoor dat men meer warmte ervaart, met als gevolg: nachtzweten. Belangrijk: ga op tijd naar bed.
Wat betreft voeding: eet en drink zoveel mogelijk vers en gevarieerd.
Wat betreft beweging: ga naar buiten. Beweeg 30-45 minuten per dag en zoek uitdaging door kracht toe te voegen. Denk aan een extra sprong tijdens de wandeling of gewicht toevoegen in een rugzak. Elke vorm van beweging is goed.
Tip 4: Praat erover
Je bent niet alleen. Als je merkt dat je te maken hebt met overgangsverschijnselen is het prettig om daarover te praten. Denk aan familie, inloophuizen, je oncoloog of met iemand in een specialistisch centrum voor nazorg kanker. Door te benoemen wat er speelt kun je voorkomen dat kleine zorgen grotere zorgen worden. Er zijn oplossingen voor overgangsklachten. Deze kunnen medicinaal zijn, op psychologisch vlak of therapeutisch. Er zijn steeds meer centra in Nederland die zich richten op de nazorg bij kanker, zoals ELEGANT in Amsterdam (Luc Lonkhuijzen).
Tip 5: Accepteer je nieuwe ik
Je bent niet meer de vrouw die je voor de kankerbehandeling was. Hoe je in het leven staat, kan veranderen door perspectieven die veranderen. Je hebt te maken met angst, vermoeidheid, je zelfbeeld en zingeving is misschien wel veranderd, dit wordt versterkt door je lichaam dat door de kunstmatige overgang ook is veranderd. Dit is het moment om te heroriënteren. Zoek een specialist als je merkt dat je met de overgang te maken hebt. Denk aan een overgangsconsulent of een specialistisch verpleegkundige. Het is belangrijk om te beseffen dat deze klachten horen bij de vermindering van de hormoonhuishouding. Je bent niet gek, het is jouw lichaam wat is veranderd!
De sessie wordt afgesloten met een yogaoefening: de boom. Een houding die, net zoals de overgang, om focus, kracht en doorzettingsvermorgen vraagt.
Geschreven door: Manou van Mierlo