Pelotte therapie

Op deze pagina geven we informatie over het gebruik van pelottes. Als we schrijven over pelottes, bedoelen we vaginale pelottes: plastic staafjes in verschillende diktes die zijn gemaakt om vaginaal te kunnen inbrengen.

Beeld: uit brochure 'Seksualiteit na radiotherapie bij gynaecologische kanker'

Wat is pelotte therapie?

Pelotte therapie kan om verschillende redenen worden geadviseerd. Na behandeling voor gynaecologische kanker worden ze vaak geadviseerd om de vagina open en soepel te houden. En om verkleving van de vagina en vorming van littekenweefsel tegen te gaan. Door verklevingen en littekenweefsel kan de vagina nauwer en korter worden. Dan is de vagina minder toegankelijk en kan bijvoorbeeld penetratie pijnlijk of moeilijk zijn of in sommige gevallen onmogelijk. Daarnaast is het belangrijk dat je vagina open en soepel blijft voor bijvoorbeeld controles of om infecties te voorkomen.

Voor wie

Pelotte therapie wordt voorgeschreven als je bestraling (radiotherapie) bij gynaecologische kanker hebben gehad, bijvoorbeeld bij baarmoederhalskanker, baarmoederkanker, vaginakanker en vulvakanker. Dit kan zowel uitwendige als inwendige bestraling of een combinatie van beiden zijn.

Wanneer gebruik je pelottes?

Vaak mag je starten rond vier weken na de laatste bestraling, maar volg het advies van jouw arts hierover. De ontstekingsreactie van het vaginale slijmvlies is dan voorbij en het slijmvlies is dan voldoende hersteld. Het kan zijn dat je vaginale zetpillen met oestrogenen voorgeschreven hebt gekregen om het herstel van het slijmvlies te bevorderen.

Je krijgt vanuit het ziekenhuis vaak gratis een set pelottes mee. Soms moet je ervoor betalen. Als je start met pelotte therapie begin je (natuurlijk) met de kleine maten.

Meestal is het advies om de pelottes om de dag te gebruiken: de ene week drie keer en de andere week vier keer. Als er al een vernauwing van de vagina is ontstaan, dan adviseert je arts vaak om de pelottes dagelijks te gebruiken.

Om je vagina soepel te houden kun je de pelottes het beste tot een jaar na je behandeling gebruiken.

Waarom deze pelottes?

Sommige vrouwen vroegen zich af waarom de pelottes uit het ziekenhuis zo lelijk en hard zijn. Olijf legde deze vraag voor aan Dr. Moniek ter Kuile, psycholoog en seksuoloog in het LUMC.

'Het uitgangspunt van de therapie is dat je dit moet doen met iets dat diep in je vagina kan komen, en wat je kunt draaien om de vagina open te houden. Daarom kun je dat bijvoorbeeld ook niet met je vingers doen. In het ziekenhuis waar Moniek werkt zijn ook zachtere soorten pelottes uitgeprobeerd, maar die werden door veel vrouwen niet als prettig ervaren, omdat de huid in de vagina vrij kwetsbaar is. De gladde pelottes voelen daarom prettiger, voor zover je natuurlijk van ‘prettig’ kunt spreken. De pelottes die je in het ziekenhuis krijgt worden gratis verstrekt. Deze zijn functioneel'.

Het team van Moniek informeert vrouwen over de verschillende mogelijkheden en producten die er zijn. Naast de pelottes die je meekrijgt, vertellen zij ook welke alternatieven er voor pelottes zijn die je in de winkel of online kunt kopen. Zo laten zij tijdens het gesprek ook het geluid van een vibrator horen, zodat je niet schrikt en dat je vooraf weet hoe een vibrator werkt.

Als je een partner hebt betrekken ze hem of haar graag bij deze voorlichting.

Moniek geeft aan dat vrouwen vooral zelf moeten kiezen wat goed voor hen is en dat het moet passen bij hun idee dat ‘er iets naar binnen moet’. Je kunt pelotte therapie oppakken als een soort fysiotherapie voor je vagina, maar sommige vrouwen oefenen ook terwijl ze seksueel opgewonden zijn, omdat zij dat prettig vinden. Zij gebruiken dan bijvoorbeeld een vibrator in plaats van een pelotte. Andere vrouwen vinden dit helemaal niets, omdat pelotte therapie volgens hen niets met seks te maken moet hebben.

Gebruik je iets anders dan een pelotte? Zorg dan dat dit niet te slap is, want dan gaat het niet in je vagina. Als je verklevingen hebt, dan werkt dit niet goed voor het herstel.

Kortom, moet jij pelotte therapie ondergaan?
Probeer dan voor jezelf uit te vinden wat het beste bij jou past. Het maakt eigenlijk niet uit of je de pelottes uit het ziekenhuis gebruikt, andere pelottes koopt, een vibrator gebruikt, of een combinatie van de verschillende mogelijkheden kiest.

Video: Pelottes

In deze video vertelt productspecialist Brigitte Klop over pelottes en hoe je ze gebruikt. Dit zijn andere pelottes dan die je in het ziekenhuis krijgt.

Hoe hou ik dit vol?

Moniek beaamt dat pelotte therapie vrouwonvriendelijk is dat geen enkele vrouw er blij van wordt. Want het is nogal wat om een jaar lang drie keer in de week iets in je vagina te moeten brengen, vrij snel nadat je behandeld bent.

Maar vanuit haar rol als psycholoog geeft ze aan dat als het zo belangrijk is om met pelotte therapie aan de slag te gaan, je het dan het beste kunt inpassen in jouw persoonlijke leven, omdat dit jou het beste helpt. Het kan je helpen om te bedenken wanneer je de therapie gaat doen en onder welke omstandigheden. Het moet eigenlijk een gedragsverandering worden die bij je dagelijkse ritueel gaat horen, net als bijvoorbeeld tandenpoetsen. Als jij het -af en toe of misschien wel één keer in de week- in een seksuele context wilt plaatsen, dan ben je natuurlijk vrij om dat te doen. Het is, zoals hierboven al aangegeven, beslist geen gemakkelijke revalidatie. Het is zwaar om te doen en vol te houden.

Het is belangrijk dat je de pelotte therapie echt ziet als een deel van je revalidatie, vanuit jouw eigen motivatie om verkleving te voorkomen en je vagina open te houden. Het is daarbij het beste om ermee te starten nog voordat verklevingen ontstaan. En het maakt natuurlijk niets uit of je een partner hebt of niet, het gaat om jouw lichaam.

We weten niet of er vrouwen zijn die de pelotte therapie niet afmaakten en hoe het nu met ze gaat. We weten wel dat pelotte therapie belangrijk is om te doen als jouw arts je dat adviseert. Zeker ook als je de mogelijkheid van penetratie wilt behouden.

Hoe gebruik ik pelottes?

Zorg dat je weer vertrouwd raakt met je veranderde lichaam. Dat kun je doen door jezelf met een spiegeltje te bekijken, maar ook door je bekkenbodemspieren aan te spannen. Vooral het kunnen aanspannen en ontspannen van deze spieren komt bij de pelotte therapie goed van pas.

Glijmiddel
Glijmiddel is voor de meeste vrouwen erg belangrijk bij pelotte therapie. Je kunt de pelotte en de tube glijmiddel even onder de warme kraan houden. Dat voelt bij het aanbrengen en inbrengen een stuk fijner.

• Breng ruim glijmiddel aan rond de ingang van je vagina en op de pelotte.
• Ga in een comfortabele positie staan, zitten of liggen.
• Houd de pelotte eerst tegen de huid van je anus en vagina-ingang aan om aan het gevoel te wennen.
• Breng dan de pelotte langzaam naar de ingang van je vagina.
• Span je spieren aan en laat weer los.
• Probeer dan de pelotte voorzichtig een stukje naar binnen te brengen.
• Stop als het pijn doet of een branderig gevoel geeft.
• Span je bekkenbodem spieren weer aan en laat los.
• Breng de pelotte steeds een stukje verder in je vagina.
  Dat is natuurlijk erg wennen en het zal misschien ongemakkelijk aanvoelen. Maar het wordt als het goed is steeds gemakkelijker om een pelotte in te brengen.
• Heb je de pelotte eenmaal ingebracht, beweeg deze dan in en uit je vagina. Doe dit langzaam en met ronddraaiende bewegingen.
• Als de kleinste pelotte gemakkelijk ingebracht kan worden, dan kun je een grotere proberen.
• Doet het inbrengen pijn, span dan de bekkenbodemspieren aan en laat ze weer los. Je zult dan merken dat de pijn hierdoor afneemt. Zorg er ook voor dat je genoeg glijmiddel gebruikt.
  
  Schrik niet van licht bloedverlies of afscheiding. Dit komt meestal omdat het slijmvlies nog kwetsbaar is, of door het losgaan van verkleving van het slijmvlies.

Gemeenschap
Als het je inmiddels lukt om een grote pelotte gemakkelijk in te brengen, dan kun je weer aan geslachtsgemeenschap denken als je dat wilt. Neem hiervoor de tijd, gebruik veel glijmiddel en doe het voorzichtig. Raak zeker niet ontmoedigd als het de eerste keer niet lukt of als het niet lekker voelt!

Podcast: Medische behandelingen in de intieme zones: hoe blijft je lichaam seksueel?

Vrouwen krijgen vaak te maken met ingrepen of handelingen rondom lichaamsdelen die ze buiten het ziekenhuis met seksualiteit en intimiteit verbinden. Hierdoor kan hun relatie met die lichaamsdelen worden verstoord. Daarom bespreekt Daan Borrel met Anouk (31 jaar), die baarmoederhalskanker kreeg, onderzoeker Vicky Lehmann en seksuoloog en verpleegkundige Lobke Borger in deze aflevering hoe je tijdens en na de behandelingen van je lichaam kunt blijven houden, én onderzoeken we of die behandelingen niet fijner kunnen.

Gemaakt door AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk